دستگاه آمالگاماتور

بعد از انجام ترمیم دندان، برای پر کردن آن از ماده ای به نام آمالگام استفاده میشود. مواد اصلی سازنده آمالگام جیوه، مس، نقره، قلع و سرب است.دستگاه آمالگاماتور، دستگاهی است که این ماده را آماده می کند. اگر برای ساخت آمالگام از آمالگاماتور استفاده نشود، ساخت آمالگام به صورت دستی، تقریبا غیر ممکن است. در این مقاله ازسایت مدیساز ، با آمالگام و آمالگاماتور،  آشنا میشویم.

پر کردن دندان، کار پر کردن ناحیه از دست رفته دندان با مواد پر کننده است. بخشی از دندان که به دلیل پوسیدگی ساختار، عملکرد و شکل ظاهری خود را از دست داده است. این فرآیند توسط دندانپزشک انجام میشود.

در دندانپزشکی از پنج نوع پر کننده استفاده میشود:

1. پر کننده های آمالگام (نقره ای)
2. کامپوزیت (رنگ دندان)
3. گلاس آینومر (رنگ سفید)
4. منبت طلا (رنگ طلایی)
5. منبت چینی (رنگ دندان)

همان طور که اشاره نمودیم آمالگام نوعی پر کننده فلزی متشکل از مواد مختلفی است که از مهم ترین آن ها جیوه است. آمالگام از اختلاط آلیاژهای نقره (۳۵٪) ، قلع (۲۳٪) ، مس و روی با جیوه (۵۰٪) بدست می آید و حدود ۱۵۰ سال است که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. اما پس از ظهور مواد کامپوزیتی به رنگ دندان، استفاده از آمالگام کمتر شده است.

آمالگام برای پر کردن دندان های در دید ترجیح داده نمیشود. زیرا از نظر زیبایی شناسی انتظارات بیمار را برآورده نمیکند .حال نکته ای که در اینجا قابل تذکر است این است که اگر جیوه با مواد دیگر مخلوط شود به سرعت سفت می شود از این رو آمالگام را به صورت پودری که فاقد جیوه است به فروش میرسانند. هر زمان که دندانپزشک نیازمند آمالگام بود باید این ماده را با جیوه مخلوط کند. از این رو برای مخلوط کردن آمالگام با جیوه نیازمند دستگاهی است که به آن آمالگاماتور میگویند.

آمالگاماتور  (Amalgamator) از دو كــلــمــــه Amalgam به معنی آلياژی از دو يا چند فلز و ator به معنی عامل، تشكيل شده است و در كل به منظور تركيب مواد قالب گيری دندان استفاده ميشود. در واقع ترکیب آمالگام با جیوه به صورت دستی بسیار دشوار است و به همین دلیل برای اینکه بتوان این دو ماده را به خوبی با هم ترکیب کرد و آن را به صورت خمیری همگن درآورد از دستگاه همزنی به نام آمالگاماتور استفاده میکنند. عملکرد این دستگاه تقریبا شبیه همزن است . به طور کلی میتوان گفت که کار دستگاه آمالگاماتور در دندانپزشکی ترکیب و همزدن جیوه و آمالگام است.

طرز کار

آمالگام به صورت پودر است و جهت تبديل آن به خميـر ، مقـداری جيـوه بـا آن مخلـوط مـیكننـد. در داخـل دسـتـگـاه مـخـزن‌هـای مـجزايی برای ريختن آمالگام و جيوه وجود دارند. ابتدا آمالگام و جيوه را داخل مخزن‌هايشان میريزند و با استفاده از اهرم يا كنترل كننده درصد تركيب آن‌ها با هم را مشخص میكنند. سپس اين مواد به مقدار تعيين شده وارد همـزن مـیشـونـد و در نهـايـت مخلـوط حـاصـل به خـــروجـــی دسـتـگـــاه رفـتـــه و مـــورد اسـتـفــاده قــرار میگيرند.

امروزه دستگاه های آمالگاماتور در انواع مختلفی موجود در بازار هستند که شامل دستگاه آمالگاماتور ترکیبی، آمالگاماتور کپسولی و آمالگاماتور دو کاره که همان آمالگاماتور پودری و کپسولی است میباشد.

انواع دستگاه آمالگاماتور

دستگاه آمالگاماتور کپسولی: در این نوع دستگاه دو کپسول وجود دارد که یکی مخصوص جیوه و دیگری مخصوص آمالگام است. این دستگاه قابلیت تنظیم میزان جیوه و آمالگام را ندارد چرا که شرکت سازنده این دستگاه میزان پودر و جیوه را مشخص کرده و در کپسول ها قرار داده است. لذا نیازی به تنظیم مواد نیست. بعد از قرار دادن کپسول داخل این نوع آمالگاماتور، ظرف چند دقیقه، به اندازه مورد نیازِ پزشک، آمالگام تولید میشود. این نوع آمالگاماتور با استقبال بسیار خوبی از سوی دندانپزشکان رو به رو است و نسبت به سایر دستگاه پرکاربردتر هستند.

دستگاه آمالگاماتور ترکیبی: در این نوع دستگاه پودر را داخل محفظه ای میریزند. در محفظه ای دیگر نیز جیوه ریخته میشود. زمانی که این دستگاه روشن شد این دو ماده به نسبت 80 درصد پودر و 20 درصد جیوه با یکدیگر مخلوط میشوند. این نوع آمالگاماتور به زمان و دقت بیشتری نیاز دارد و امروزه کمتر مورد توجه است.

دستگاه پودری و کپسولی (دوکاره): مقدار پودری که در این دستگاه مورد استفاده قرار میگیرد متغیر ولی مقدار جیوه ثابت است. پیچ تنظیم در بغل دستگاه قرار دارد. هر چه این پیچ به سمت مثبت باشد یعنی مقدار پودر بیشتر است و هر چه به سمت منفی باشد یعنی پودر کمتر و در نتیجه ماده به دست آمده نرمتر میشود.

اجزای تشکيل دهنده دستگاه آمالگاماتور

قسمت‌های مختلف آمالگاماتور دوکاره:

۱) مخازن پودر و جيوه

۲) اهرم تعيين کننده مقدار پودر و جيوه

۳) درجه‌اي که به وسيله آن مقدار پودر را کم يا زياد مي‌کنيم.

۴) دوز متر

۵) لوله ميکسر

۶) موتور ميدان مغناطيسي (يا موتور القايي)

۷) ميکروسوئيچ زير لوله ميکسر در دستگاه‌هاي خارجي، تا زماني که درب آن بسته نشود، دستگاه روشن نمي‌شود.

۸) تايمر کليد روشن و خاموش در برق شهري ۲۲۰ ولت

۹) درب لوله ميکسر

۱۰) شاخک‌هاي فلزي يا پلاستيکي داخل مخزن پودر براي هم زدن پودر آمالگام تا راحت درون لوله ميکسر قرار گيرد.

قسمت‌هاي مختلف آمالگاماتور کپسولي:

۱) در نوع خارجي آن از موتور ميدان مغناطيسي، براي به حرکت در آوردن لوله‌اي که انبرک گيرنده کپسول را به خود نگه ميدارد استفاده شده است و در مدل نوع ايراني آن به جاي استفاده از موتور ميدان مغناطيسي از موتور چرخ خياطي استفاده شده است.

۲) انبرک نگهدارنده کپسول

۳) تايمر

۴) فنر نگه دارنده پيستون شير برقي، نمي‌گذارد فاصله دوز متر بيش از اندازه به چپ يا راست بچرخد.

۵) کليد روشن و خاموش کردن

۶) در آمالگاماتور کپسولي، پتانسيومتر در هر دو مدل خارجي و ايراني براي کم و زياد کردن دور موتور استفاده ميشود.

اشکالات دستگاه آمالگاماتور

– رفع عيب در آمالگاماتور دوکاره:

۱) شل شدن پيچ‌هاي مخزن پودر آمالگام و جيوه:

شل شدن پيچ‌هاي مخزن پودر و جيوه که باعث مي‌شود هنگام روشن بودن دستگاه، مقداري پودر و جيوه به داخل دستگاه و در نهايت به بيرون دستگاه منتقل شود. در اين صورت بايد ابتدا از سالم بودن واشر بندي درب مخزن جيوه و پودر اطمينان حاصل کرد و در صورتي که واشر خراب شده است، مي‌توانيم به وسيله يک صفحه مقوا يا پلاستيک نازک براي آن واشر درست کنيم و پيچ آن را تعوض کنيم.

۲) شکستن يا ترک خوردن مخازن پودر آمالگام و جيوه:

شکستن يا ترک خوردن مخازن پودر و جيوه که در اين صورت بايد تعويض شوند.

۳) گير‌کردن پيستون دوزمتر:

 گيرکردن پيستون دوزمتر که از اضافه شدن يا کم شدن مقدار پودر جلوگيري ميکند، که در اين صورت دوزمتر را باز کرده و پيستون دوزمتر را تميز و آن را آزاد ميکنيم.

۴) خرابي‌هاي لوله ميکسر:

در صورتي که دنده‌هاي پيچ لوله ميکسر خرده شده باشد بايد کل لوله ميکسر را تعويض کرد.

 در صورت خرده شدن پيچ درب لوله ميکسر، فقط درب لوله ميکسر تعويض ميشود.

۵) خرابي‌هاي تايمر:

 آمالگاماتورهايي که تايمر مکانيکي دارند تايمر آن‌ها را تعويض کرده ولي آمالگاماتورهايي که تايمرشان ديجيتالي است عيب آن را توسط اهم متر و تست قطعات پيدا مي‌کنيم و قطعه خراب را تعويض ميکنيم.

۶) رفع عيب سر و صداي زياد دستگاه آمالگاماتور در هنگام روشن شدن و همچنين حرکت کمتر از معمول لوله ميکسر:

 اگر دستگاه آمالگاماتوري هنگام روشن شدن سر و صداي زيادي توليد کند يا حرکت لوله ميکسر کمتر از حد معمولي بود، مشکل از شل شدن پيچ لوله ميکسر نسبت به شفت آرميچر است که در اين صورت بايد پيچ آرميچر را سفت کنيم.

– رفع عيب در آمالگاماتور کپسولي:

خرابي آمالگاماتور کپسولي در نوعي که در آن از موتور چرخ خياطي استفاده شده است، عبارتند از:

 اولين ايراد آن اين است که نمي‌توان براي مدت زيادي در طول روز از آن استفاده کرد زيرا امکان سوختن موتور وجود دارد که در صورت سوختن بايد آن را تعويض کرد.

 دومين ايراد موتور، خرده شدن زغال‌هاي آن است که در اين صورت، زغال‌ها را بايد طبق نمونه اصلي تعويض کرد.

 شکستن دو شاخه نگهدارنده کپسول، که در اين صورت دو شاخه شکسته شده را تعويض ميکنيم.

نحوه نگهداری از دستگاه

در استفاده از دستگاه آمالگاماتور رعايت موارد زير ضروري است:

۱) آمالگاموتور را در جاي ثابت قرار دهيد.

۲) از قرار دادن دستگاه پشت پنجره و در معرض اشعه آفتاب جداً خود داري کنيد.

۳) تا پيش از توقف کامل مخلوط کننده آمالگام، به آن دست نزنيد و آن را با فشار دست متوقف نکنيد.

۴) درجه تنظيم پودر آمالگام را هميشه با وسيله‌اي تنظيم کنيد که به دستگاه آسيب نرساند و از به کار بردن وسايل تيز و برنده خودداري کنيد.

۵) به دليل لرزش دستگاه، پودر آمالگام در مخزن فشرده شده و باعث عبور نکردن مقدار لازم پودر در لوله ترکيب آمالگاماتور مي‌شود. کاهش پودر، تنظيم دستگاه را به هم مي‌‌زند. پس از هر بار استفاده از آمالگاماتور، از برس مخصوصي که جهت تميزکردن داخل لوله و درپوش آمالگاماتور است، استفاده کنيد.

۶) هر هفته يک الي دو مرتبه آمالگاماتور را چند بار سر و ته کنيد و سپس در جاي خود قرار دهيد.